विभक्ती व त्याचे प्रकार | Vibhakti in marathi

Share

विभक्ती :

  • नामे किंवा सर्वनामे यांचे वाक्यातील क्रियापदांशी किंवा इतर शब्दांशी येणारे संबंध ज्या विकारांनी दाखवले जातात , त्या विकरांना विभक्ती असे म्हणतात . लिंग , वचन , विभक्तीमुळे नामाच्या मूळ रूपात विकार होतात .
  • नामाचा / सर्वनामाचा क्रियापद किंवा इतर शब्दांशी असणारा संबंध दर्शविण्यासाठी जी गटवार विभागणी केली जाते त्यालाच विभक्ती असे म्हणतात .

विभक्ती , विभक्तीचे प्रत्यय व प्रमुख कारकार्थ

विभक्ती एकवचन अनेकवचन कारकार्थ
प्रथमा ————कर्ता
द्वितीया स , ला , ते स , ला , ना , ते कर्म
तृतीया ने , ए , शी नी ,शी , ई , ही करण ( साधन )
चतुर्थी स , ला , ते स , ला , ना , ते संप्रदान ( दान/भेट )
पंचमी ऊन , हून ऊन , हून अपादान ( दुरावा)
षष्ठी चा , ची , चे चे , ची , च्या संबंध
सप्तमी त , ई , आ त , ई , आ अधिकरण (स्थळ / वेळ )
संबोधन ——नो हाक
अधिक वाचा मराठी नाम व नामाचे प्रकार | Noun in Marathi Grammar| Nam in Marathi

प्रथमा

  1. रावण राक्षस होता .
  2. रामरावांनी पाच पोती धान्य पिकविले .
  3. मी चार मैल चालतो .
  4. दूध वीस रुपये लिटर मिळते .
  5. बंटी गाय बांधतो .

द्वितीया

  1. राजाने प्रधानाला बोलावले .
  2. पोलिसाने चोरास पकडले .
  3. मी सहलीला चाललो .
  4. शेतकरी म्हैशीला बांधतो .
  5. राम रावणाला मारतो .
  6. अधिक वाचा 100+ समानार्थी शब्द मराठी | Samanarthi Shabd in marathi.

तृतीया

  1. ती तोऱ्याने चालते .
  2. घर पावसाने पडले .
  3. तो कानाने बहिरा आहे .
  4. साखर किलोने मिळते .
  5. ती चार इंचानी कमी भरते .
  6. कुत्रा पायथ्याशी बसला .
  7. काका चार वर्षांनी येतात .
  8. आम्ही शेताच्या कडेने झाडे लावली .
  9. कृष्णाने जरासंधास मारले .
  10. महेश लेखणीने लिहितो .

चतुर्थी

  1. मुलगी लग्नाला आली .
  2. तो बालपणीस आईस मुकला .
  3. तात्याला मोटार आहे .
  4. त्याच्या डोळ्याला धार लागली .
  5. तो रेल्वेस लटकून गेला .
  6. त्याच्या डोक्याला रुमाल आहे .
  7. नदी सागराला भेटते .
  8. मी खेळायला जातो .
  9. दुधासाठी लिटरला दहा रुपये पडतात .
  10. त्याला मुलगा आहे .

पंचमी

  1. पुण्याहून सातारा 110 कि. मी. आहे .
  2. खेड्याहून शहर मोठे असते .
  3. घोड्याहून खेचर दिसायला वेगळे आहे .
  4. साप बिळातून बाहेर गेला .
  5. फक्त त्याच्या हातून हे काम होऊ शकते .
  6. अधिक वाचा 100+ विरुद्धार्थी शब्द मराठी | Virudharthi Shabd in Marathi .

षष्ठी

  1. तमाशाला गावच्या गाव लोटला .
  2. मला घोड्याची गाडी आवडते .
  3. तो रामचा भाऊ आहे .
  4. ती लग्नाची मुलगी आहे .
  5. ती काकांची मोटार आहे .
  6. ती मुलाची आई आहे .
  7. ती तांब्याची मूर्ती आहे .
  8. मी रुपयाची भाजी आणली .
  9. बर्फाचे पाणी झाले .
  10. जेवायची खोली बंद आहे .

सप्तमी

  1. दारूपायी त्याने घरदार विकले .
  2. तो गणितात कच्चा आहे .
  3. त्याने वाद्यात ठेका धरला .
  4. त्याची बायको लाखात देखणी आहे .
  5. तो गावी गेला .
  6. मी संध्याकाळी अभ्यास करतो .
  7. माझ्या घरात चार माणसे आहेत .
  8. मी पायी शाळेत जातो .

संबोधन

ज्या नामाने हाक मारली जाते त्याला संबोधन असे म्हणतात . संबोधनाला अनेकवचनात प्रत्यय लागतात . त्याचबरोबर त्यांचा विकारही होतो . सर्वनामांना हाक मारता येत नाही , त्यामुळे त्यांची संबोधन विभक्ती होत नाही .

महत्वाचे :

  • ज्याही एकवचनी / अनेकवचनी नामाला प्रत्यय नाही त्याची विभक्ती प्रथमा असते .
  • द्वितीया व चतुर्थी यांचे प्रत्यय सारखेच आहे .
  • तृतीयेला फक्त अनेकवचनात ई प्रत्यय आहे ; परंतु सप्तमीला मात्र दोन्ही वचनात ई प्रत्यय आहे .
  • फक्त अनेकवचनात प्रत्यय असणारी विभक्ती संबोधन आहे .

1)सप्तमी विभक्तीची प्रत्यये कोणती ?

Ans. त , ई , आ

2)करण म्हणजे काय ?

Ans. क्रियेचे साधन किंवा वाहन

3) षष्ठी विभक्तीची प्रत्यये कोणती ?

Ans. चा , ची , चे

4)गोपीने विभक्ती ओळखा ?

Ans. तृतीया

5) पुस्तके विभक्ती ओळखा ?

Ans. प्रथमा


Share

Leave a comment