विभक्ती :

• नामे किंवा सर्वनामे यांचे वाक्यातील क्रियापदांशी किंवा इतर शब्दांशी येणारे संबंध ज्या विकारांनी दाखवले जातात , त्या विकरांना विभक्ती असे म्हणतात . लिंग , वचन , विभक्तीमुळे नामाच्या मूळ रूपात विकार होतात .
• नामाचा / सर्वनामाचा क्रियापद किंवा इतर शब्दांशी असणारा संबंध दर्शविण्यासाठी जी गटवार विभागणी केली जाते त्यालाच विभक्ती असे म्हणतात .

विभक्ती , विभक्तीचे प्रत्यय व प्रमुख कारकार्थ

विभक्ती	एकवचन	अनेकवचन	कारकार्थ
प्रथमा	——	——	कर्ता
द्वितीया	स , ला , ते	स , ला , ना , ते	कर्म
तृतीया	ने , ए , शी	नी ,शी , ई , ही	करण ( साधन )
चतुर्थी	स , ला , ते	स , ला , ना , ते	संप्रदान ( दान/भेट )
पंचमी	ऊन , हून	ऊन , हून	अपादान ( दुरावा)
षष्ठी	चा , ची , चे	चे , ची , च्या	संबंध
सप्तमी	त , ई , आ	त , ई , आ	अधिकरण (स्थळ / वेळ )
संबोधन	——	नो	हाक

प्रथमा

1. रावण राक्षस होता .
2. रामरावांनी पाच पोती धान्य पिकविले .
3. मी चार मैल चालतो .
4. दूध वीस रुपये लिटर मिळते .
5. बंटी गाय बांधतो .

द्वितीया

1. राजाने प्रधानाला बोलावले .
2. पोलिसाने चोरास पकडले .
3. मी सहलीला चाललो .
4. शेतकरी म्हैशीला बांधतो .
5. राम रावणाला मारतो .
6. अधिक वाचा 100+ समानार्थी शब्द मराठी | Samanarthi Shabd in marathi.

तृतीया

1. ती तोऱ्याने चालते .
2. घर पावसाने पडले .
3. तो कानाने बहिरा आहे .
4. साखर किलोने मिळते .
5. ती चार इंचानी कमी भरते .
6. कुत्रा पायथ्याशी बसला .
7. काका चार वर्षांनी येतात .
8. आम्ही शेताच्या कडेने झाडे लावली .
9. कृष्णाने जरासंधास मारले .
10. महेश लेखणीने लिहितो .

चतुर्थी

1. मुलगी लग्नाला आली .
2. तो बालपणीस आईस मुकला .
3. तात्याला मोटार आहे .
4. त्याच्या डोळ्याला धार लागली .
5. तो रेल्वेस लटकून गेला .
6. त्याच्या डोक्याला रुमाल आहे .
7. नदी सागराला भेटते .
8. मी खेळायला जातो .
9. दुधासाठी लिटरला दहा रुपये पडतात .
10. त्याला मुलगा आहे .

पंचमी

1. पुण्याहून सातारा 110 कि. मी. आहे .
2. खेड्याहून शहर मोठे असते .
3. घोड्याहून खेचर दिसायला वेगळे आहे .
4. साप बिळातून बाहेर गेला .
5. फक्त त्याच्या हातून हे काम होऊ शकते .
6. अधिक वाचा 100+ विरुद्धार्थी शब्द मराठी | Virudharthi Shabd in Marathi .

षष्ठी

1. तमाशाला गावच्या गाव लोटला .
2. मला घोड्याची गाडी आवडते .
3. तो रामचा भाऊ आहे .
4. ती लग्नाची मुलगी आहे .
5. ती काकांची मोटार आहे .
6. ती मुलाची आई आहे .
7. ती तांब्याची मूर्ती आहे .
8. मी रुपयाची भाजी आणली .
9. बर्फाचे पाणी झाले .
10. जेवायची खोली बंद आहे .

सप्तमी

1. दारूपायी त्याने घरदार विकले .
2. तो गणितात कच्चा आहे .
3. त्याने वाद्यात ठेका धरला .
4. त्याची बायको लाखात देखणी आहे .
5. तो गावी गेला .
6. मी संध्याकाळी अभ्यास करतो .
7. माझ्या घरात चार माणसे आहेत .
8. मी पायी शाळेत जातो .

संबोधन

ज्या नामाने हाक मारली जाते त्याला संबोधन असे म्हणतात . संबोधनाला अनेकवचनात प्रत्यय लागतात . त्याचबरोबर त्यांचा विकारही होतो . सर्वनामांना हाक मारता येत नाही , त्यामुळे त्यांची संबोधन विभक्ती होत नाही .

• मुलांनो रांगेत उभे रहा .
• रामा , पाणी आण .
• अधिक वाचा 100+ मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ | Marathi Mhani in Marathi.

महत्वाचे :

• ज्याही एकवचनी / अनेकवचनी नामाला प्रत्यय नाही त्याची विभक्ती प्रथमा असते .
• द्वितीया व चतुर्थी यांचे प्रत्यय सारखेच आहे .
• तृतीयेला फक्त अनेकवचनात ई प्रत्यय आहे ; परंतु सप्तमीला मात्र दोन्ही वचनात ई प्रत्यय आहे .
• फक्त अनेकवचनात प्रत्यय असणारी विभक्ती संबोधन आहे .